درس معلمي

نويسنده:دکتر محمد مهدي اعتصامي
طلبه ي جوان و جست و جوگر دهه ي 1320، مؤسس مدرسه ي «دين و دانش» و معلم دبيرستان هاي شهر قم در دهه ي 1330، همان استاد کم نظير حکمت و معارف اسلامي و مبارز عرصه هاي فرهنگي و سياسي عليه طاغوت در دهه هاي 1340 و 1350، و همان مدير مدبر ارکان نظام اسلامي در سال هاي پرافتخار و سرنوشت ساز پس از پيروزي انقلاب اسلامي، درس هاي بزرگ و آموزه هاي گران قدري براي ما معلمين دارد. شهيد بزرگوار آيت الله دکتر سيد محمد حسيني بهشتي که امروزه به عنوان يکي از برجسته ترين معماران نظام جمهوري اسلامي شناخته مي شود، پيش از هر چيز، يک معلم، با ويژگي هاي ممتاز معلمي است. گرچه نقش مديريتي ايشان در جمهوري اسلامي، ساير ابعاد شخصيتي ايشان را تحت الشعاع قرار داده است، اما بايد بدانيم که اولين فعاليت اجتماعي ايشان، تأسيس يک مدرسه و معلمي در مدارس بوده است.
در اين مجال اندک، مروري کوتاه بر برخي از سجاياي معلمي و ويژگي هاي شخصيتي ايشان مي کنيم تا راهکاري باشد براي همکاران پيشکسوت، و آگاهي بخش باشد براي دوستان جواني که به تازگي گام در راه تعليم و تربيت نهاده و اين مسئوليت سنگين را پذيرفته اند.
1. شهيد دکتر بهشتي، اسلام شناسي عميق و انديشمندي عقل گرا بود که به معرفتي روشن از دين دست يافته بود. اين همان ويژگي مهمي است که هر معلم درس ديني بايد در جهت رسيدن به آن بکوشد. همين معرفت عميق و عقلاني سبب شده بود که بتواند نيازهاي زمان را به دين عرضه کند و از متن دين، پاسخ هاي لازم را استخراج کند؛ پاسخ هايي مستدل و قانع کننده ي مخاطب.
2. ايشان معلمي بود که در متن رخدادهاي زمانه ي خود حضور داشت و مسائل فرهنگي، اجتماعي و سياسي پيرامون خويش را مي شناخت، به آن ها فکر مي کرد و براي آن ها چاره مي انديشيد. به علت اشراف علمي و تسلطي که در اين مورد داشت، در مواجهه با دانشجويان و طلاب و مخاطبين، با برخوردي فعال و سنجيده، آنان را به سمت مطلوب هدايت مي کرد و مقهور امواج و چالش هاي فرهنگي و اجتماعي نمي شد.
3. ايشان يک حقيقت طلب واقعي بود و بسيار مطالعه مي کرد. آثار انديشمندان بزرگ جهان را مي خواند و در آن ها تأمل مي کرد. با چند زبان زنده ي دنيا آشنايي داشت و همين امر سبب شده بود که آثار اصلي بسياري از متفکرين را مطالعه کند. نقادي ايشان بر انديشه هاي متفکرين غربي، نقادي علمي و منصفانه اي بود.
4. از حق و حقيقت، چه در عرصه ي مکاتب و انديشه ها و چه در صحنه ي عمل اجتماعي و سياسي، جانانه دفاع مي کرد و بر دفاع خود پاي مي فشرد و در اين راه، انواع تهمت ها را به جان مي خريد. پشتوانه ي اين دفاع جانانه، همان تفکر عميق و قدرت منطق و استدلال بود که موجب مي شد، به تصميم درست نائل شود و قاطعانه از آن دفاع کند.
بسياري از مخالفين، در برابر اين منطق فردي و ايستادگي، به تخريب شخصيت وي پرداختند و از محدوده ي انصاف خارج شدند.
5. در عين حال که در سطح مبارزات فکري، اجتماعي و سياسي شخصيتي محکم و نفوذناپذير داشت، در مقام معلمي، نزد شاگردان خود به تواضع و سعه ي صدر فراوان شناخته مي شد. دانشجوياني که با ايشان درس داشتند و جواناني که در مساجد و مراکز تبليغي با وي معاشرت مي کردند، او را معلمي نمونه مي يافتند که به پيروي از پيامبران، «طبيب دوار بطبه» بود. با همه ي اشراف و تسلط کامل بر مباحث، آماده ي درک مخاطب و پذيرش سخن حق آنان بود. کرامت و عزت نفس دانشجويان و مخاطبين براي وي بسيار اهميت داشت. سؤال ها و نظريات آنان را که گاه با تندي هايي همراه بود، با نرمي و تحمل مي شنيد و پاسخ مي گفت.
6. زبان نسل جديد زمان خود را مي شناخت و از توانايي بالايي براي ارتباط با آن ها برخوردار بود. با آنان همدلي مي کرد و در ضمن اين همدلي و ارتباط، پدرانه و روشمند، به اصلاح و ارتقاي آنان مي پرداخت.
7. ايشان به کار در آموزش و پرورش، به عنوان مؤثرترين نهاد تعليم و تربيت اعتقاد داشت. در ابتداي فعاليت فرهنگي خود، مدرسه ي «دين و دانش» را تأسيس کرد و در سال هاي بعد وارد «دفتر برنامه ريزي و تأليف» شد و همراه با بزرگاني چون شهيد دکتر باهنر، به تدوين کتاب هاي ديني مدارس همت گماشت؛ گرچه اين اقدام، از لحاظ دنيايي براي وي مشکلات و دردسرهاي فراواني داشت.
اينک پس از گذشت دو دهه از شهادت آن بزرگ مرد، هنوز ما به او نيازمنديم و او اسوه ي ماست. شايسته است آثار علمي و تأليفات ايشان مورد استفاده ي بيشتر ما باشد؛ تأليفاتي که حقيقتا تجلي بخش ويژگي معلمي ايشان است.
منبع: مجله آموزش معارف اسلامي

سایت های مرتبط با این مقاله


تصاویر شخصیت های مذهبی